Cái kiểu con ngã để con tự đứng dậy, con khóc thì quát con: Có gì mà phải khóc? Tự ngã tự đứng dậy chứ! Đặc biệt là với con trai. Cái cách nhiều cha mẹ tôn sùng sự tự lập vẫn hay áp đặt con trai ngã tí sứt sẹo cho nó cứng cỏi và cấm con không được khóc khiến tôi lạnh người. Nếu cha mẹ biết, nhiều khi đứa con nó khóc không hẳn vì nó đau mà là vì nó tủi thân. Như cái Nguyên Ít nhà tôi, cô nàng Song Ngư bé bỏng và mong manh, nước mắt rơi không bao giờ là vì đau mà rơi. Kể cả khi nhổ răng hay khi bị tiêm lệch ven, cô nàng cũng không khóc. Nhưng chỉ cần bố không để tâm, mắng oan hay chưa hiểu ý cô nàng mà đã mắng là cô nàng sẽ khóc. Vậy nên, tôi không thích việc cha mẹ bỏ mặc con rơi nước mắt vì chỉ nghĩ chúng khóc mè nheo. Là sự tủi thân, nhiều cha mẹ chỉ để ý, để mắt đến nước mắt mà không để tâm vào giọt nước mắt ấy là từ đâu vậy.

Tôi cũng không thích tự do. Cho lũ trẻ tự do được làm gì chúng thích với tôi giống như bỏ bê chúng hơn. Nhiều đứa trẻ được tự do nói xen ngang khi người lớn nói, được tự do mặc kệ việc tự do ấy của chúng xâm phạm đến sự riêng tư của người khác. Tôi không thích là vì vậy.

Lũ trẻ được dạy tự lập, tự do, tự chủ mà không đúng cách sẽ thành những đứa trẻ tự… ti. Tôi nghĩ thế. Tự ti vì làm gì cũng chỉ một mình. Tự ti vì không được cha mẹ hỗ trợ. Tự ti vì không biết phải làm sao, làm thế nào. Là nhiều cha mẹ nghĩ dạy con tự lập, tự do, tự chủ chỉ để mình được… lười. Cha mẹ tự hào vì con tự lập giống một tấm huân chương mà cha mẹ nào cũng muốn có. Nhưng đứa trẻ tự lập ấy sẽ đủ tự tin chứ?

Có một ngày khai giảng nọ, gần đây, tôi chọn buông tay con ra để con tự đi khai giảng một mình. Không phải tôi muốn con mình tự lập mà là tôi muốn con mình ĐỘC LẬP. Độc lập khác tự lập. Là tôi chiết tự ra và cho rằng thế. Tôi dạy con độc lập trong mọi tình huống xảy ra với chúng. Độc lập trong cảm xúc. Độc lập trong quan điểm. Độc lập trong cách phản ứng. Độc lập trong cả cách nó đưa ra quyết định. Tôi đã hỏi con: Có muốn bố đi dự khai giảng cùng không? Chúng đáp: Không cần đâu bố. Con tự đi một mình được. Độc lập với tôi là quyết định của con chứ không phải ý định của bố mẹ.

Độc lập là một khoản tiền cấp theo tuần. Các con được quyền sử dụng nó theo cách của các con. Hết tiền vẫn có thể vay và trừ vào tuần sau, tuần sau nữa. Tôi chưa dạy con về tiết kiệm, thú thực là vậy. Mặc dù tôi hiểu việc dạy con tiết kiệm là điều rất nên. Nhưng có lẽ vì tôi không phải là kẻ giỏi giang gì trong chuyện tiết kiệm nên tôi không biết phải dạy con ra sao. Thật đấy, nếu chúng ta chưa biết hoặc chúng ta không làm được thì đừng dạy con. Đó cũng là triết lý dạy con của vợ tôi. Hồi đầu tôi cũng cú điên lên với vợ và bảo: Thế nếu chúng nó học kém như bố mẹ chúng thì chúng ta cũng mặc kệ chúng à? Vợ tôi đáp: Làm sao anh có thể cấm con anh hút thuốc khi mà anh mãi không bỏ được thuốc lá? Anh sẽ dạy con anh điều gì về tác hại thuốc lá khi mà chính anh vẫn đang phì phèo thuốc lá? Hãy làm được thì hẵng nói con. Tôi phải chịu đấy! Vì đúng là chúng ta cóc dạy được con mình tử tế nếu như chính chúng ta không phải là những người tử tế. Thật tiếc là nhiều cha mẹ chạy điểm cho con rồi rao giảng với con về sự trung thực. Đó cũng là lý do tôi chọn dạy con ĐỘC LẬP.

Nó có thể được coi là một cách “lách luật”. Rằng các con không cần phải giống bố hay giống mẹ. Các con độc lập phát triển theo cách các con muốn trở thành. Ví dụ như cậu Bách có thể muốn trở thành một người đàn ông không hút thuốc như bố. Tốt! Ví dụ như cô My có thể muốn trở thành một nhà kinh doanh giống mẹ nhưng không cần phải nhất nhất học theo mẹ. Độc lập phát triển theo cách mà các con muốn trở thành. Và việc của tôi lúc này là “Bố có thể không làm được nhưng các con có thể làm được”. Đó chính là chuyện “lách luật” mà tôi muốn nói. Thật là “mưu hèn kế bửn” quá đi nhưng ít ra chúng tôi có thể nói chuyện được với nhau hàng giờ về người mà các con muốn trở thành sau này. Tôi muốn gieo cho chúng những ước mơ và thay vì để chúng tự trở thành người như chúng muốn, tôi sẽ trở thành “ông cố vấn” với việc tham gia cùng chúng nó. Vào hùa cùng chúng nó. Xuýt xoa nể phục cùng chúng nó. Bĩu môi chê bai những thứ chúng nó không thích.

Hoàng Anh Tú